هرکدام از سخنرانی‌های اثرگذار، یک کلاس درس عینی برای آشنایی با تکنیک‌های سخنرانی است. در ادامه این نوشتار، برخی از نکات سخنرانی « هر کودکی نیاز به یک قهرمان دارد » را خواهیم دید.

سخنران ابتدا خودش را معرفی می‌کند به نحوی که متناسب با موضوع سخنرانی است؛ و می‌گوید بنابراین شاهد سیر تحول آموزش بوده‌ام. سپس به مشکل اشاره می‌کند: فقر، اخراج و … و اهمیت ارتباطات را به عنوان راهکار بیان می‌کند و آن را با یک نقل قول همراه می‌سازد. هنگامی که می‌گوید “همه شما تحت تاثیر یک معلم بوده‌اید” قصد دارد تا یک حس مشترک را در میان مخاطبین تحریک کند.

خانم پیرسون طوری که زننده نباشد به تجربیاتش اشاره می‌کند تا به حرف‌هایش اعتبار ببخشد و آن‌ها را با ذکر یک نمونه باورپذیر می‌کند؛ مثلا آنجا که می‌گوید “بهترین‌ها و بدترین‌ها را دیده‌ام” و بعد داستان همکاری را تعریف می‌کند که هیچ اهمیتی به ارتباطات نمی‌داد. در اینجا او در قالب بک خاطره شخصی پیام خود را به مخاطب بیان می‌کند: “بچه ها از کسی که متنفرند یاد نمی گیرند”. در ادامه سعی می‌کند عمق بیشتری به این پیام بدهد؛ آنجا که عذرخواهی را به عنوان یک مرحله از ارتباطات و درک کردن بیان می‌کند.

سخنران بار دیگر با درگیر کردن احساس مخاطب به بیان مساله می‌پردازد: دانش‌آموزان خیلی ضعیفی که باعث شد به گریه بیافتم از اینکه چگونه در ۹ ماه باید به آن‍ها یاد دهم. سپس راه حل خود را با یک داستان شخصی (کاری که خودش تجربه کرده) بیان می‌کند و اینگونه به راه حل اعتبار می‌بخشد. نکته ای که در اینجا هست این است که اگر کار خوب و جالبی انجام داده‌اید متواضعانه بیان کنید؛ احتمالا مورد تشویق قرار می‌گیرید.

بعد از آن، یک داستان شخصی دیگر کمک می‌کند باورپذیر کردن سخن قبلی و اینکه راه حل مطرح شده یک شعار نبوده و مصداق آن چگونه می‌تواند باشد و در مورد یک دانش آموز چگونه معنا پیدا می کند. نتیجه همه اینها اثر خوب روی دانش آموز و خود معلم است، همان طور که در مورد مادرش شاهد بودیم. داستانی که در مورد مادرش تعریف می کند به نوعی توصیف آرمانشهری است که انتظار داریم به آن برسیم.

در انتها یک دعوت به اقدام هم دارد: حتی اگر طرف مقابل را دوست ندارید باید او را درک کنید و به ارتباطات توجه کنید. هر کودکی باید یک قهرمان بزرگسال داشته باشد که هیچ وقت از او ناامید نشود.

مقدمه سخنرانی معمولا نباید طولانی باشد. گاهی استثناهایی را شاهد هستیم؛ مثل سخنرانی دنیل پینک با عنوان انگیزه، که چون باور مساله دشوار بود، زمان زیادی به تبیین مساله سپری شد. گاهی هم کاری که انجام دادید آنقدر بزرگ است که لازم است بزرگی کار را به خوبی به مخاطب نشان دهید. اثرگذاری پیام، وابسته به میزان بزرگی کار انجام شده است؛ مانند سخنرانی “رابرت والدینگر”

آقای والدینگر ابتدا به بیان مساله و اهمیت آن می‌پردازد: چه چیزی باعث سلامتی و شادی در زندگی می‌شود؟ چرا باید این مساله را بدانیم؟ برای اینکه بدانیم در زندگی بر روی چه چیزی سرمایه‌گذاری کنیم.

چون ممکن است حدس اولیه این باشد که از آدم‌های شاد و سلامت بپرسیم در زندگی چه کرده‌اند، می‌گوید حافظه انسان‌ها خیلی قوی نیست و نمی‌توانیم به جوابی که می‌دهند اتکا کنیم. راه حل این است که، اگر می‌شد، تمام زندگی یک انسان را ببینیم و مطالعه کنیم. بعد ادامه می‌دهد: ما این کار را کرده‌ایم.

هنگامی که می‌گوید شبیه این تحقیق را نداریم، سعی می‌کند ادعای خود را #باورپذیر کند. هنگامی که می‌گوید در تحقیق‌های شبیه به این معمولا یا افراد تحت بررسی از تحقیق خارج می‌شوند، یا محققین می‌میرند و کسی ادامه نمی‌دهد یا بودجه قطع می‌شود، کافی است برای اینکه باور کنیم مشابه این تحقیق وجود ندارد.

ترکیب_منطق_و_احساس را در مقاطعی از این سخنرانی می‌شود دید؛ مثلا به جای اینکه بگوید این تحقیق از ۷۵ سال پیش شروع شد، می‌گوید بنیانگذاران این تحقیق هرگز گمان نمی‌کردند که بعد از ۷۵ سال من اینجا ایستاده باشم و بگویم تحقیق ادامه دارد.

هنگامی که می‌گوید “چه به دست آوردیم از صدها هزار ورقه‌ای که جمع کردیم” سعی در تحریک کنجکاوی مخاطب برای شنیدن نتیجه تحقیق دارد.

هنگام بیان نتیجه تحقیق، ابتدا حدس معمول را رد می‌کند؛ می‌گوید در مورد ثروت و شهرت نیست؛ سپس می‌گوید در مورد روابط است.

استفاده از #سه‌تایی‌ها را در این سخنرانی نیز شاهد هستیم. تعداد درس‌های بیان شده سه تاست.

پس از بیان درس‌ها، شاهد #دعوت_به_اقدام هستیم.

همچنین بیان یک #نقل_قول و #تکرار پیام اصلی در انتها، از دیگر نکات این سخنرانی است.

چیزی که می‌توانست این سخنرانی را اثرگذارتر کند این بود که بعد از بیان هر درس یا نکته، برای آن #شاهد بیاورد؛ یعنی با ذکر یک داستان یا آمار، آن را باورپذیرتر کند.

فایل صوتی تحلیل سخنرانی

یکی از زیباترین سخنرانی‌های تد را Tim Urban انجام داده است. در این سخنرانی، که بسیاری از اصول ارائه موثر را از  آن می‌توان آموخت، سخنران درباره پدیده از زیر کار در رفتن صحبت می‌کند و توضیح می‌دهد چرا بعضی آدم‌ها، از جمله خود او، کارها را تا لحظه آخر به تعویق می‌اندازند. این سخنرانی الهام‌بخش را با هم ببینیم.

تیم اوربان در این سخنرانی، پیام خود را در قالب تمثیل و داستان طنز بیان می‌کند. او از تمثیل‌های میمون و هیولا (و همچنین نشان دادن تصمیم‌گیر منطقی به شکل یک ناخدا) استفاده می‌کند تا پیام خود را به زبان ساده توضیح دهد و بگوید آدم‌های از زیر کار در رو (و همینطور آدم‌های از زیر کار در نرو!) خیلی هم آدم‌های عجیبی نیستند. در نظر بگیرید اگر همین سخنرانی به صورت جدی و بدون تمثیل بیان می‌شد چقدر از اثرگذاری خود را از دست می‌داد. در واقع بخش مهمی از الهام‌بخش بودن این سخنرانی مرهون همین تمثیل و داستان‌سازی است.

بخش مهمی از الهام‌بخش بودن این سخنرانی مرهون تمثیل و داستان‌سازی است.

یک تمثیل خوب لازم است که پازل فکری ما را تکمیل کند. با این تمثیل، دلیل از زیر کار در رفتن آدم‌ها روشن می‌شود و این مساله، با دانسته‌های قبلی ما نیز هم‌خوانی دارد: اینکه ما آدم‌ها همگی لذت‌های لحظه‌ای را تجربه کرده‌ایم و درک می‌کنیم؛ اینکه معلوم شد چرا در نهایت معمولا می‌توانیم خود را به ضرب‌العجل‌ها برسانیم؛ و اینکه معلوم شد با وجود اینکه این روش جواب می‌دهد چرا همچنان عذاب می‌کشیم. بدون پاسخ به این سوالات، تمثیل به کار رفته نمی‌توانست مقبول باشد.

یک تمثیل خوب لازم است که پازل فکری ما را تکمیل کند.

سخنرانی یک #خط_سیر و #ساختار منطقی دارد: مثل خیلی از سخنرانی‌های خوب دیگر با یک #داستان_شخصی #طنز آغاز می‌شود و طی آن، مشکلی را که قرار است در مورد آن صحبت شود بیان می‌کند (عقب انداختن کارها و نتیجه بد آن)؛ پس از آن سعی می‌کند مشکل را ریشه‌یابی کند تا بتواند برای علاج آن راهی پیدا کند. در این راستا، یک نظریه ارائه می‌دهد (مغز آدم‌های از زیر کار در رو و از زیر کار در نرو هر دو یک تصمیم‌گیر منطقی دارند ولی اولی یک میمون لذت لحظه‌ای هم دارد)؛ بعد تلاش می‌کند با توصیف آن و بیان اتفاقاتی که در هر حالت رخ می‌دهد، نظریه‌اش را منطقی و #باورپذیر جلوه می‌دهد.

او به زیبایی، داستان همین سخنرانی‌اش را تعریف می‌کند و آن را به موضوع سخنرانی (از زیر کار در رفتن) مرتبط می‌سازد. از کاری که انجام داده (نوشتن در وبلاگ) سخن می‌گوید. در نهایت مشکل را به حالت عمومی‌تری تعمیم می‌دهد که جدی‌تر از مشکل اولیه است (عقب انداختن کارهایی که مهلت مشخصی ندارند) و برای آن راهکار ارائه می‌دهد. سخنرانی با توصیه نهایی سخنران پایان می‌یابد. وقتی می‌گوید “این کاری است که همه باید انجام دهیم” مخاطبین را #دعوت_به_اقدام می‌کند که مراقب تقویم عمر و میمون لذت لحظه‌ای خود باشند.

تیم اوربان برای اینکه سخنرانی خود را در ذهن‌ها #خاطره_انگیز کند، از یک تضاد در انتهای سخنرانی استفاده می‌کند؛ یعنی به طنز مطلبی را می‌گوید که با تمام سخنرانی و همچنین با فلسفه همان دعوت به اقدام آخر سخنرانی در تعارض است (امروز نه، به زودی!)

سخنران برای اینکه با مخاطب خود پل مشترک بسازد از چیزهایی سخن می‌گوید که برای مخاطب آشناست و تجربه کرده است. او از سر زدن تفریحی به ویکی‌پدیا و یوتیوب و گوگل ارث، در شرایطی که لازم است به کار مهمی رسیدگی کنیم صحبت می‌کند و در جای دیگر از اینکه رسیدگی به سلامتی یا خانواده یا شروع یک کار جدید را به دلیل نداشتن ضرب‌العجل عقب می‌اندازیم.

از دیگر نکات آموزنده این سخنرانی می‌توان به #اسلاید های تصویری گویا، #تون_صدا و بالا و پایین رفتن‌های صدا، #مکث های به موقع برای ایجاد انتظار، تحریک حس کنجکاوی یا به تشویق واداشتن، #زبان_بدن و حرکات دست و حالات چهره اشاره کرد. همچنین در مقاطع مختلف، سخنران به #اجرا_کردن آنچه می‌گوید می‌پردازد (آه کشیدن، دنده عوض کردن واز پله بالا رفتن).

فایل صوتی تحلیل سخنرانی

تصور کنید در شهرتان به اندازه ۴ ماه ذخیره آب باقی مانده باشد.این وضعیتی است که شهر کیپ‌تاون اخیرا با آن روبرو بوده است. در این سخنرانی، Lana Mazahreh از راهکارهای ابتکاری می‌گوید که کشورهای کم‌آب برای مقابله با بحران کم‌آبی دی پیش گرفته‌اند و موفق هم شده‌اند.

اولین نکته ای که از این سخنرانی به نظر می رسد و حتی در عنوان آن نیز پیداست، استفاده از #عدد_سه در سخنرانی است. سخنرانی حول پیشنهاد سه راه حل می گردد. یک جای دیگر، در اواخر سخنرانی نیز، تعداد مزایایی که برای آب انبار سنگاپور ذکر می کند سه تاست.

شروع این سخنرانی، از نوع #شروع_شیرجه_ای است. مشکلی که در مورد آن قرار است راه حل ارائه شود، در ابتدای سخنرانی به طور شفاف و ملموسی بیان می شود. ابتدا وضعیت بحرانی شهر خودش را توصیف می کند، طوری که برای همه قابل لمس باشد؛ بعد، آن را به تمام شهرها و کشورهای دیگر هم تعمیم می دهد و می گوید همین مشکل در شهرهای دیگر هم وجود دارد یا در حال وقوع است. اینجا، جایی است که مخاطب می داند ادامه سخنرانی بر زندگی او نیز اثر خواهد گذاشت و با سخنران همراه می شود.

از نکات جالب این سخنرانی، #معنی_دار_کردن_اعداد است. وقتی در یک سخنرانی، خصوصا علمی، یک عدد را بیان می کنید، اغلب اوقات این عدد به جز برای بخش کوچکی از مخاطبین معنی خاصی ندارد. شما حس می کنید که این عدد چقدر کوچک یا چقدر بزرگ است و همین شما را به اعجاب وا می دارد؛ اما مخاطب شما لزوما چنین حسی ندارد. لازم است عدد را به گونه ای ترجمه کنید که برای مخاطبین ملموس باشد و با زندگی مخاطب سر و کار داشته باشد. وقتی سخنران از ۱۰۰ لیتر جیره روزانه آب سخن می گوید، برای بسیاری از مردم این عدد معنی خاصی ندارد؛ ولی وقتی آن را به زبان زندگی روزمره تبدیل می کند، آن وقت است که همگی حس می کنیم شرایط چقدر بحرانی است.

سخنرانی حول ارائه سه قانون یا سه راهکار می چرخد. هر قانون، به صورت یک جمله صریح بیان می شود و بر روی اسلاید نقش می بندد. سپس آن قانون با چند مثال، یا نشان دادن تصاویر مرتبط، توصیف می شود. برای توصیف از جملاتی استفاده می شود که برای مخاطب قابل لمس باشد. استفاده از توصیفاتی مانند «فقط ۱۰ کشور ذخیره آب کمتر از اردن دارند» یا «۶۰ درصد آب مصرفی سنگاپور وارداتی است» برای ملموس کردن میزان کم آبی این کشورها استفاده شده است.

انتهای سخنرانی، همانطور که انتظار می رفت، شامل #دعوت_به_اقدام است. یعنی مخاطب را دعوت می کند که اگر با سخنان او هم عقیده است، اکنون چه کاری باید انجام دهد. گفته بودیم که هر سخنرانی در انتها باید #دعوت_به_اقدام داشته باشد تا سخنرانی بی نتیجه باقی نماند.